دختر بچه‌ها در بدو تولد با تخمدان‌ها، رحم و لوله‌‌های تخمدانی یا لوله‌های فالوپ (لوله‌هایی که در ادامه رحم در دو سمت تا تخمدانها کشیده می‌شوند) به دنیا می‌آیند.  تخمدانها تخم مرغی شکل هستند و در دو طرف رحم در پایین شکم که لگن نامیده می‌شود، قرار می‌گیرند و حاوی هزاران تخمک هستند.  دو لوله تخمدانی (فالوپ)، لوله‌هایی نازک و دراز هستند درست مثل یک رشته ماکارونی (البته کمی‌ضخیم‌تر) که داخل آن سوراخ باشد.  هر لوله‌ فالوپ از رحم به سمت یک تخمدان کشیده می‌شود.  رحم به شکل یک گلابی وارونه است که در وسط لگن قرار دارد.  دیواره رحم از عضلات قوی تشکیل شده است و وظیفه آن نگهداری از جنین در حال رشد است.  پس از کامل شدن جنین، رحم با عضلات قوی خود، جنین را به بیرون می‌فرستد و بدین ترتیب جنین با عبور از داخل واژن (عضوی که از دهانه‌ رحم تا بیرون بدن امتداد می‌یابد) از بدن بیرون می‌آید و بدین وسیله نوزاد متولد می‌شود.

با بلوغ دختر، هورمونهایی از هیپوفیز (یکی از غدد موجود در مغز) ترشح می‌شود که این هورمونها تخمدانها را وادار به ساخت هورمونهای زنانه می‌کنند.  این هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون نامیده می‌شوند که اثرات زیادی در بدن دختر دارند و به رشد جسمی‌و بالغ شدن او کمک می‌کنند.
پس شروع دوره های قاعدگی یک دختر، در هر ماه یک تخمک کوچک –بسیار کوچک که با چشم دیده نمی‌شود- از درون تخمدان آزاد می‌شود که به این عمل تخمک گذاری می‌گویند.  تخمک وارد لوله‌های فالوپ می‌شود و از طریق آن به سمت رحم حرکت می‌کند.  اگر در طی این مسیر تخمک توسط یک اسپرم مرد بارور شود تخم ایجاد می‌شود و تخم به سمت رحم رفته و در آنجا لانه گزینی می‌کند و با چسبیدن به دیواره رحم شروع به بزرگ شدن و رشد می‌نماید تا در پایان ۹ماه به یک نوزاد کامل تبدیل شود.  در صورتیکه تخمک با اسپرم برخورد نداشته باشد – مسأله‌ای که در اکثر دروه‌های قاعدگی اتفاق می‌افتد- تخمک بارور نمی‌شود و از بدن دفع می‌شود.  در این صورت رحم که خود را آماده پذیرایی از تخم بارور کرده بود و با اضافه کردن مخاطات خود را برای لانه گزینی تخم آماده نموده بود، با تشکیل نشدن تخم (بارور نشدن تخمک) به حالت اول خود برمی‌گردد و برای این کار مخاطات و بافت اضافی رحم شروع به ریزش می‌کند.  ریزش بافت و مخاطات که خونی است همان خونریزی قاعدگی است.  باید توجه کرد که همانطوریکه توضیح داده شد، خونریزی قاعدگی فقط شامل خون نیست بلکه بافت اضافی و مخاطات خونی است که از رحم به بیرون ریخته می‌شود.
این وقایع هر ماه یکبار اتفاق می‌افتد.  رحم خود را برای پذیرش تخم در طی یک ماه به تدریج آماده می‌کند و در نتیجه مخاطات و بافت اضافی در داخل آن بوجود می‌آید.  در حدود اواسط یک دوره قاعدگی تخمک گذاری انجام می‌شود که در صورت عدم باروری تخمک با اسپرم مرد، در انتهای ماه همه بافت‌ها و مخاطات اضافی رحم به همراه تخمک به صورت خونریزی قاعدگی از بدن خارج می‌شود و این وقایع ماهانه ادامه می‌یابد تا اینکه زن در حدود سن ۵۰سالگی به یائسگی برسد.  یائسگی به این معنی است که زن همه تخمک‌های موجود در تخمدانها را آزاد کرده است و دیگر تخمک ندارد.  بنابراین دوره‌های قاعدگی نیز تمام می‌شود و دیگر امکان بچه‌دار شدن برای او نیست.

* بعضی از دختران احساس می‌کنند که در طی چند روز یا هفته قبل از قاعدگی ناراحت، بی حوصله و افسرده و یا بشیار حساس شده‌اند.  ممکن است بیش از معمول گریه کنند و یا به راحتی عصبانی شوند.  بعضی دیگر ممکن است مشتاق به خوردن غذاهای خاص شوند.  ابن علائم معمولاً در چند روز پس از اتمام قاعدگی بهبود می‌یابد.  به این علائم ناخوشی قبل از قاعدگی می‌گویند.  علت ناخوشی قبل از قاعدگی تغییرات هورمونی است.  افزایش و کاهش هورمونهای زنانه در طی یک دوره قاعدگی می‌تواند باعث تغییرات جسمانی و احساسی دختر شود.  به همین دلیل بعضی از دختران دچار علائم جسمی‌نیز می‌شوند.  مثلاً ممکن است احساس کنند که پف کرده‌اند یا پستان آنها متورم شده است و دردناک است و یا دچار سردرد شوند.  پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که دختران به ورزش و فعالیت بدنی بپردازند.  بعضی از داروها نیز می‌توانند کمک کننده باشند که توسط پزشک تجویز می‌شود.

تغییر رنگ در ترشحات مجرای تناسلی آیا طبیعی است یا نشانه‌ای از یك بیماری؟
قبل از هر چیز باید بدانید ترشحات طبیعی مهبل فواید متعددی دارد:

من كه سنم از سن بلوغ گذشته، پس چرا عادت ماهیانه نمی‌شوم؟
عادت ماهیانه دختران بعد از رسیدن به بلوغ اتفاق می‌افتد كه البته سن بلوغ بین ۸ تا ۱۳ سال در دختران متفاوت است.  اما اینكه بعضی دخترها زودتر و یا دیرتر به بلوغ برسند، طبیعی است.  معمولا اولین عادت ماهیانه ۲ تا ۲/۵ سال بعد از اولین نشانه‌های بلوغ (كه اغلب رشد پستان‌هاست) اتفاق می‌افتد.  البته در بعضی‌ دخترها كمتر از یك‌سال بعد از بلوغ و یا ۳ سال بعد از بلوغ هم عادت ماهیانه دیده می‌شود كه طبیعی است.  روش دیگری كه بتوان زمان اولین عادت ماهیانه را حدس زد، ترشحات مهبل است كه حدود ۶ ماه قبل از اولین عادت ماهیانه این ترشحات به صورت شفاف، سفید و مخاطی شكل دیده می‌‌شوند.  سن اولین عادت ماهیانه به ارث هم بستگی دارد و شاید در مادر هم این اتفاق دیرتر افتاده باشد، بنابراین صرف اینكه ۱۴ سالگی گذشته و عادت ماهیانه رخ نداده مشكل‌ساز نیست.  دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به عواملی دیگر هم بستگی دارد مثل لاغری شدید، ‌كم‌خوری عصبی،‌ورزشكار بودن (ورزش شدید و دائمی)، استرس‌های شدید یا بعضی بیماری‌های خاص هم در تاخیر عادت ماهیانه دخالت دارند.

 كوچك ماندن سینه‌ها یعنی اختلا‌ل در روند بلوغ؟
تفاوت اندازه پستان‌ها كاملا طبیعی است.  به‌خصوص اگر دخترها در سن بلوغ باشند.  ‌البته در اكثر خانم‌ها در سنین بعد از بلوغ هم اندازه پستان‌ها یكی نیست، همان‌طور كه اندازه دو دست ‌و‌ پا یكسان نیست.  معمولا اولین جوانه‌های پستان در سنین ۸ تا ۱۳ سالگی دیده و در اكثر موارد رشد و بزرگ شدن یكی از پستان‌ها سریع‌تر از دیگری است.  بعضی دختر خانم‌ها بعدها هم از این مسئله ناراحتند و فكر می‌كنند مشكلی وجود دارد. در این صورت اگر به یك پزشك متخصص زنان مراجعه شود، او شما را مطمئن می‌كند كه مشكلی وجود ندارد.  البته بهتر است دختر خانم‌ها همیشه در سنین بالاتر هم به پستان‌ها توجه داشته باشند و به هر نوع تغییر ظاهری آن توجه نشان دهند.  به‌خصوص اینكه معاینه پستان‌ها را یاد بگیرند و هر ماه انجام دهند.

چرا عادت ماهیانه منظمی‌ندارم؟
گاهی اینقدر در مورد عادت ماهیانه دقت می‌شود كه انگار قرار است همه چیز مثل ساعت كار كند.  در بین خانم‌ها این‌طور شایع شده كه عادت ماهیانه باید هر ۴ هفته یك‌‌بار اتفاق بیفتد، در حالی‌كه در اكثر خانم‌ها بی‌نظمی‌های زیادی در عادت ماهیانه وجود دارد.  معمولا چرخه عادت ماهیانه ۲۸ روزه است، اما این عدد برای همه و حتی برای یك خانم‌ در تمام طول سال ثابت نیست و ممكن است بین ۲۴ تا ۳۴ روز متغیر باشد.  اولین روز عادت ماهیانه،‌روز اول چرخه یك خانم محسوب می‌شود.  معمولا در روز چهاردهم یكی از تخمك‌ها از تخمدان خارج می‌شود كه به آن تخمك‌گذاری می‌گویند و در صورت عدم حاملگی دو هفته بعد پوشش درونی رحم ریزش پیدا كرده و عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد.  معمولا تا ۲ سال بعد از اولین عادت ماهیانه بی‌نظمی‌های زیادی وجود دارد، اما بیماری،‌كاهش وزن شدید و استرس زیاد هم باعث بی‌نظمی‌در قاعدگی می‌شوند.  حتی در مسافرت و یا تغییرات عمده زندگی (مثل مهاجرت و جابجایی) هم اختلال در زمان قاعدگی دیده می‌‌شود.  طول مدت عادت ماهیانه هم از ۲ تا ۱۰ روز متفاوت است وحتی این مسئله هم همیشه در یك خانم ثابت نیست.  بنابراین اگر داروی خاصی مصرف نشود،‌بیماری مشخصی وجود نداشته باشد و یا عدم تعادل هورمونی مطرح نباشد، بی‌نظمی‌در قاعدگی طبیعی است اما اگر این مسئله بسیار شدید و همیشگی شده است بهتر است با پزشك زنان صحبت شود تا مشكل زمینه‌ای به‌خصوص عدم تعادل هورمونی بررسی شود، به خصوص اگر این مسئله در دختر خانم‌ها بیش از ۳ سال طول بكشد.

 عوامل خطر برای بیماری های شایع را بیان کنیم تا خود آنها با شناخت این موارد، از مبتلا شدن به این بیماری ها پیشگیری کنند.

1- بیماری های قلبی

بیماری های قلبی، هم در مردان و هم در زنان شایع می باشد. اگرچه مرگ و میر مردان در اثر بیماری های قلبی نسبت به زنان بیشتر است، اما در زنان این بیماری زود تشخیص داده نمی شود و هنگامی فرد متوجه می شود که دیر شده و امکان کمک کمتری برای او وجود دارد.

 
زنان دچار بیماری قلبی، اغلب فکر می کنند که مشکلاتی نظیر درد قفسه سینه دارند و کمتر به مشکلات قلبی توجه می کنند، اما گاهی با داشتن علائمی مانند درد شانه، تهوع، استفراغ و مشکلات تنفسی، در حقیقت به مشکلات قلبی مبتلا هستند.

 
عوامل خطر برای بیماری های قلبی شامل موارد زیر است :

- سن بالا

- جنس مذکر (مردها بیشتر به مشکلات قلبی دچار می شوند)

- وراثت (افرادی که سابقه خانوادگی برای این مشکل را دارند)

- سیگار کشیدن

- کلسترول خون بالا

- عدم تحرک و فعالیت بدنی

- چاقی

- دیابت

2- سرطان سینه

سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در بین خانم ها می باشد.

 
عوامل خطر سرطان سینه عبارتند از :

- سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر می شود.

- مناطق جغرافیایی : شیوع این سرطان در نقاط مختلف جغرافیایی و کشورها فرق می کند. اگر چه میزان فعالیت روزانه فرد بسیار مهم تر از وراثت در این نوع سرطان می باشد.

- سن شروع قاعدگی یا یائسگی : خانم هایی که خیلی زود قاعده شده و خیلی دیر یائسه می شوند، استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. خانم هایی که بعد از 55 سالگی یائسگی طبیعی دارند، نسبت به خانم هایی که قبل از  45 سالگی دچار یائسگی می شوند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان سینه را دارند.

- سن افراد در زمان اولین بارداری : نداشتن بچه یا بچه‌دار شدن در سن بالا، احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد. خطر ابتلا به این سرطان برای زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند.

- عوامل وراثتی

- سابقه ابتلا به بیماری های دیگر سینه

- در معرض اشعه قرار گرفتن : برخی خانم ها به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها، باید در معرض اشعه x  قرار بگیرند و پرتو درمانی شوند که این کار احتمال ابتلا به سرطان سینه بالا می برد.

- نحوه زندگی کردن : مطالعات مختلف نشان می دهد که نحوه زندگی و رژیم غذایی افراد ارتباط مستقیم با سرطان دارد.

- چاقی : زنان چاق بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.

- مصرف الکل در زنان شانس ابتلا به سرطان سینه را زیاد می کند.

- هورمون ها : زنانی که از روش های هورمونی (قرص های هورمونی) برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، شانس زیادتری برای ابتلا به این سرطان را دارند. طول مدت مصرف، سن فرد در آغاز مصرف، دوز و نوع هورمون مورد استفاده از مواردی است که اثر مهمی بر احتمال ابتلا به این سرطان می گذارند.
خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند.

سرطان سینه چه علایم ظاهری دارد؟

- سرطان سینه  در ابتدا دردناک نیست و فرد هیچ گونه احساس دردی ندارد.

- امروزه سرطان سینه با غربالگری سینه در زنانی که هیچ  علایمی ندارند، تشخیص داده می شود. تقریبا 6 نفر از هر هزار نفر در تست های غربالگری سرطان سینه تشخیص داده می شوند .

- توده در سینه: برخی زنان با احساس توده در سینه خود، احتمال بروز مشکلی را می دهند. این کار هنگامی رخ می دهد که فرد در حال بررسی سینه خود می باشد و بافت توده ای شکل نامنظمی را در سینه خود حس می کند.

- تغییرات در پوست: دندانه دار شدن پوست و تشکیل چین و چروک از تغییرات مهم در پوست فرد است. حتی مکن است از نوک سینه ترشحاتی خارج شود. سینه متورم شده و قرمز می شود و پوست سینه، مانند پوست پرتقال می شود.

- گاهی بیماران با توده در زیر بغل مواجه می شوند که نشان دهنده رشد سرطان تا غدد لنفاوی زیر بغل است.

3- پوکی استخوان

پوکی استخوان مشکل بسیاری از زنان به خصوص درسن بالای 50 سال می باشد. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که بدن فرد نتواند توده استخوان تازه ای بسازد.

کلسیم و فسفر دو عنصر مهم برای ساخت استخوان هستند. حال اگر این دو عنصر به بدن نرسند، فرایند تولید استخوان کامل نمی شود و بدن با مشکل استخوان سازی مواجه می شود. اگر بدن فرد آنقدر با کمبود کلسیم و فسفر روبرو شود که از تجزیه استخوان ها، کلسیم و فسفر خود را تامین کند، بافت استخوان ها نرم شده و با کمترین ضربه ای می شکنند.

در زنان این مشکل در سن یائسگی شدت می یابد و آن هم به خاطر کاهش هورمون استروژن می باشد.
 

علائم :

- درد استخوان حتی هنگام لمس کردن آن

- شکستگی استخوان با کوچک ترین ضربه

- کوتاه شدن قد و خمیدگی پشت

- کمردرد به خاطر شکستگی در مهره های کمر رخ می دهد

- گردن درد

 عوامل خطر:

- مصرف داروهای ضد صرع

- پاراتیروئید پرکار

- کمبود ویتامین D

- قطع قاعدگی برای مدت طولانی در خانم ها

- مصرف الکل

- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان

- سیگار کشیدن

- مصرف کم کلسیم در برنامه غذایی روزانه

- سابقه هورمون درمانی برای بیماری سرطان سینه